Damar Tıkanıklığı Nedir?
Damar Tıkanıklığı (Ateroskleroz), arter duvarında meydana gelen plağın arteri sertleştirip daraltması ile meydana gelen haldir. Areterler, oksijen tarafından varlıklı kanı kalbe ve bedenin başka mekanlarıne taşıyan kan damarlarıdır. Arterlerin duvarında meydana gelebilecek plak, kanın kalbe ve bedene dağınık hale gelmesinı engel olabilir, bu da çok ciddi kardiovasküler komplikasyonlara nedeniyet verebilir.
Areteri tıkayan plak, kolestrol, yağ, kalsiyum, detaylı hücresel atıklar, fibrin (kanda pıhtılaşmaya yardımcı madde) gibi maddelerden meydana gelir.
Damar Tıkanıklığı, kalp krizi, felçlik ve hem de ölüm gibi çok ciddi rahatsızlıklara nedeniyet verebilir.
Damar Tıkanıklığı (Ateroskleroz) Neden Oluşur?
Arterler endotelyum da denilen ince bir hücre tabakasını bulundururlar. Bu tabakanın vazifiyeti arteri yumUşak tutmak ve kan akışını basitleştirmektır. Damar tıkanıklığı işte bu endotelyum tabakasının zarar görmesi ile başlar. Kolestrol, hasar görmüş bölümde birİkir. Vücut, hasar görmüş bölümdeki kolestrolü temizlemesi için beyaz kan hücrelerini gönderir yalnız kimi zaman beyaz kan hücreleri de bu bölümde takılır ve birİkir. Zaman içerisinde bu bölümde arteri sertleştirip tıkayan bir plak meydana gelir.
Endotelyum da denilen ve kanın akışını kolaylaştırıp arteri yumUşak tutan bölgenin hasar görmesi:
*Yüksek kan basıncı
*Doymuş yağ sahibi olan gıdaların çok tüketilmesi
*Kolesterol sahibi olan gıdaların çok tüketilmesi
*Kandaki aşırı derecede trigliserit
*Sigara ve başka tütün mamüllerinin kullanımı
*Diyabet
*Çeşitli rahatsızlıklar neticesi iltihaplanma
nedenleriyle olabilir.
Damar Tıkanıklığına Neden Olan Plağın Üç Farklı Davranışı
*Damar tıkanıklığına sebep olan plak bir noktaya kadar büyür ve sonra büyümesi durursa, kan akışı durmayacağından damar tıkanıklığı sendromlarınin hiçbiri görülmeyebilir.
*Tıkanıklığa sebep olan plak yavaşça büyüyebilir. Bir noktadan sonra kan akışını mühim ölçüde önlemeye başlar. Bacaklarda ve göğüste, efor esnasında görülen ağrı olağan semptomlarıdır.
*En kötü senaryo tıkanıklığa sebep olan plağın birden kopup, kanın bir arter içerisinde pıhtılaşmasına neden olmasıdır. Bu beyinde gördüğünüznde felçe, kalpte gördüğünüznde ise kalp krizine neden olur.
Damar Tıkanıklığı Sonucu Görülebilecek Rahatsızlıklar
Tüm arterlerde görülebilecek bir rahatsızlıktır yalnız genellikle kan basıncının yüksek bulunduğu büyük arterlerde görmekteyizdir. Damar tıkanıklığı gördüğünüz artere göre farklılık gösteren rahatsızlıklara nedeniyet sunar. Aşağıda değişik arterlerin tıkanması neticesi meydana gelen ve değişik organ ve mekanları tesirleyen rahatsızlıklar incelenecektir.
Koroner Kalp Hastalığı: Eğer tıkanıklık , kalbe kan götüren koroner arterlerde görülürse, bu koroner kalp hastalığına sebep olur. Bu hastalık Amerika Birleşik Devletler’inde erkek ve kadınların ölüm sebepleri arasında birinci sıradadır.
Koroner arterler, kalp kasına oksijen tarafından varlıklı kanı götürerek kalbi besleyen damarlardır. Koroner kalp hastalarında bu damarda meydana gelen plak, arteri daraltır ve kalp kasına giden kanın sayısını azaltır. Dahası bu bölümde kan pıhtılaşması da görülebilir. Pıhtı kısmen ya da tamamıyla kan akışını durdurabilir.
Kalbi besleyen arterlerde görülebilecek bu tür bir tıkanıklık, angina da denen göğüs ağrısına ya da kalp krizine nedeniyet verebilir.
Plak kalbin çok ufak arterlerinde de görülebilir. Buna koroner mikrovasküler hastalığı adı verilir. Koroner kalp hastalığının aksine koroner mikrovasküler rahatsızlıkta plak kanı bloke etmez.
Karotis (Şah Damarı) Arteri Hastalığı: Eğer damar tıkanıklığı, boynun İki yönünde bulunan şah damarlarında görülürse, bu karotis (şah damarı) arteri hastalığına nedeniyet sunar. Bu arterler oksijen bakımından varlıklı kan hücrelerini beyine taşırlar. Eğer bu arterlerde meydana gelebilecek plak beyine giden kanı azaltır ya da tamamıyla durdursa, hastada felçlik görülebilir.
Periferal (Çevresel) Arter Hastalığı: Eğer damar tıkanıklığı, kollara, bacaklara ve kalça boşluğuna oksijen bakımından varlıklı kan hücrelerini taşıyan ana arterlerde meydana gelirsa, o vakit şahısde peripheral (bölgesel) arter hastalığı görülür. Bu arterlerden giden kanın azalırsa ya da tamamıyla durursa, hastada hissizlik, ağrı ve birtakım ciddi enfeksiyonlar görülebilir.
Kronik Böbrek Hastalığı: Eğer damar tıkanıklığı, böbrek arterlerinde meydana gelirsa, o vakit şahısde süreğen böbrek rahatsızlığı gözlemlenebilir. Bu arterler oksijen tarafından varlıklı kanı böbreklere taşımakla vazifelidirler. Kronik Böbrek Rahazsızlığına sahip hastaların böbrekleri zamanla yavaşça fonksiyonlarını yitirebilir.
Hastalığın nedeni tam anlamıyla bilinmemektedir. Bununla birlikte belli davranışlar, haller ve bağımlılıklar bu hastalığa yakalanma tehlikesini çoğaltmaktadır. Böyle hallere risk etkenleri denmektedir.
Bazı risk etkenlerini denetim etmek bireyin elindedir. Mesela sigara içmemek, derli toplu egzersiz gerçekleştirmek, sıhhatli beslenmek gibi. Fakat ihtiyarlık ya da genetik manada hastalığa yatkınlık etkenlerini kişilerin denetim etmesi olası değildir.
Bazı damar tıkanıklığı hastalarında, hastalık sendromlarınin hiçbiri görülmeyebilir. Böyle kimseler hasta olduklarını bir kalp krizi veya felçlik ardından öğrenirler. Fakat Damar Tıkanıklığı Nasıl Anlaşılır yazısında mümkün bulguları inceleyebilirsiniz.
Bu hastalıktan korunmanın ve tedavi olmanın yolu yaşam tipi farklılığı hakkındakidir. Arada sırada tıbbi işlem ve ilaç tedavisi de gerekebilir. Bu tedaviler ile kişilerin yaşam nitelikleri arttırılabilir. Yaşam tipinde oluşturular farklıler ile daha sıhhatli ve daha uzun bir hayat mümkün olabilir.